Omloop

Vernieuwen, verdichten en vergroenen

Omloop, Utrecht

De Utrechtse wijk Ondiep is een typische volkswijk uit begin twintigste eeuw: een kleinschalige doch integraal ontworpen woonbuurt, waar een grote mate van saamhorigheid en betrokkenheid met de eigen omgeving heerst. Ontstaan vanuit een sociaal woonideaal en gebouwd met aandacht voor de wensen van bewoners. In die traditie worden delen van de wijk opnieuw onder handen genomen, middels participatietrajecten met de buurt en met het verbeteren van de leefkwaliteit tot doel. Daarbij blijft de stedenbouwkundige hoofdopzet van Berlage onaangepast.
Utrecht Uitbreidingsplan Holsboer en Berlage 1920 Het Utrechts Archief min
Uitbreidingsplan van Berlage van 1920 (Het Utrechts Archief)
Laan van Chartroise 1951 Het Utrechts Archief1 min
Laan van Chartroise 1951 (Het Utrechts Archief)
LEVS Omloop bestaand min
Oorspronkelijk kruispunt
LEVS Omloop13 min
Nieuw bochtgebouw
LEVS Omloop bestaand achtertuin min
Oorspronkelijke achtertuinen
LEVS Omloop33 min
Nieuw gemeenschappelijk binnengebied

Verdichten en vergroenen

Langs de noordelijke bocht van de stemvork-vormige hoofdweg die het gebied omgeeft ontwerpt LEVS bijna 300 woningen. 75% daarvan is sociale huur, 25% middelduur. Hiermee wordt flink verdicht. Daarbij komt ook een nieuwe visie op de plek die groen in zo’n project kan en moet hebben: natuurinclusief en biodivers. 

Vervolgens zorgen we binnen het ontwerp voor een menselijke maat en een duidelijke inbedding in het omliggende weefsel. Net als twee eerder gerealiseerde plannen van ons in de naastgelegen Fruitbuurt streeft Omloop een bijzonder hoge kwaliteit van materialisatie na en ontstaat er een herkenbaar, samenhangend gebied.

LEVS Omloop vogelvlucht min
Vogelvluchtimpressie
LEVS Omloop bouw luchtfoto min
Inmiddels zijn alle vier appartementenblokken opgeleverd

Vier deelgebieden, één visie

Het gebied bestaat uit vier deelgebieden: de Alt, de Tenor, de Sopraan en de Bas. De lange volumes omgeven de bocht van Omloop aan weerszijden, elk als onderdeel van een ander bouwblok. Binnen de Tenor staat in het achtergebied van de binnenbocht nog een apart houtbouwvolume dat via de binnentuin verbonden wordt. Elk moet dus aan kunnen sluiten op de directe buren. Toch brengen we een continuïteit aan waarmee de bocht als geheel een compleet karakter krijgt. Hoogte, geleding en materialisatie smeden er één geheel van.

 
LEVS Omloop20 min
Elk blok sluit aan bij de buren
LEVS Omloop21 min
Een hoge kwaliteit van materialisatie en detaillering

De menselijke maat

Langs de lange lijnen van de Omloop zorgen lage stedelijke straatwanden en kleine, laag afgebakende voortuintjes voor een intieme sfeer. Een variërende samenstelling van gevelelementen zorgt vervolgens voor een mate van speling die nooit in één blik gevangen kan worden. Dan weer meer verticaal en dan weer meer horizontaal, benadrukken de bakstenen banden en balkons de gelaagdheid in de gevel. Met twee kleuren baksteen met veel textuur wordt dit spel geaccentueerd. Op zeven plekken langs de straat opent de gevel zich met een ruime, lichte hoofdentree. Het metselwerk eromheen trapt als vanzelf naar binnen af om de grote glazen wand binnen het patroon een accent te geven.

LEVS Omloop concept gevel
Gevelconcept deelgebied 1 'Alt'

Van tegeltuin naar klimaattuin

Een typisch onderdeel van de oorspronkelijke woningbouw hier, is het individuele (voor)tuintje. In de bestaande situatie onderhielden echter maar weinig bewoners een groene tuin, en kozen zij eerder voor tegels. Om steden klimaat-adaptiever te maken, waarbij beter met hittestress en hevige regenval omgegaan kan worden, moeten zoveel mogelijk oppervlaktes vergroend worden. In Omloop is ervoor gekozen om in plaats van individuele binnentuinen gedeelde groengebieden aan te leggen. 

LEVS Omloop flux tuinen website min
Landschapsconcept (beeld: Flux)
LEVS Omloop flux landschapsgebieden website min
Concept overgangen privé - openbaar (beeld: Flux)
LEVS Omloop flux doorsneden website min
Landschapsprofielen deelgebieden 2 'Tenor' en 4 'Bas' (beeld: Flux)

Na een ontwerp van Flux landscape architecture zijn de deelgebieden daarbij thematisch verdeeld: een klimaattuin, een ecologische tuin en een voedseltuin. Elk heeft een eigen beplanting en organisatie, maar altijd met aandacht voor belangrijke pijlers in het natuurinclusief ontwikkelen van de binnensteden. Een grote diversiteit aan vogels en insecten wordt ondersteund met voedsel en nestplaatsen. Wadi’s, infiltratiezone‘s in het landschap, versnellen het wegzakken van regenwater in de bodem. Wandelpaden en zitplekken maken de gebieden toegankelijk voor bewoners.

LEVS Omloop23 min
Wadi’s versnellen het wegzakken van regenwater
LEVS Omloop25 min
Gevelbekleding van composietmateriaal

Circulaire ontwerpelementen

We zorgen voor slim hergebruik van materialen uit de gesloopte gebouwen. Bakstenen en dakpannen worden gebruikt als vulling voor de schanskorven waarmee de voortuintjes afgebakend zijn. Daarnaast worden de terugliggende gevels van de galerijen aan het binnengebied voorzien van Resysta gevelbekleding, een natuurlijk en circulair composietmateriaal dat voor 60% uit rijsthulzen bestaat en een houtachtige uitstraling heeft. Aan de buitenzijde komen voorzieningen voor klimplanten, zoals blauweregen.

Ruimte voor terugkomers en nieuwkomers

De buurt keert diverser terug. Binnen het mengsel van sociale en middeldure huur is ruimte voor zowel de doorgaans oudere bewoners die terugkeren als voor starters, samenwoners en jonge gezinnen. In de open voortuintjes kan nog volop sociaal leven plaatsvinden. Een sociaal leven dat zo typerend is voor de wijk, en ook in een participatietraject uitgebreid wordt meegenomen. Buurtbewoners en toekomstige huurders worden gehoord in hun behoeftes. Zo krijgt de verdichting en verduurzaming van de wijk ook een zeer sociaal betrokken invuling.

Info

Opdrachtgever
Woonin
Programma
285 sociale (75%) en middeldure (25%) huurwoningen waarvan 263 twee- en driekamerappartementen, 10 maisonnettewoningen en 12 eengezinswoningen (houtbouw)
Ontwerp
Adriaan Mout, Jurriaan van Stigt, Marianne Loof
Projectteam
Marco Rats, Dennis Meijerink, Timea Sandor, Ilias Kerkeni
Locatie
Utrecht
Jaar
Deelgebieden 2017 – 2023 (1: Alt) /– 2024 (2: Tenor) / – 2025 (3: Sopraan en 4: Bas) / – 2026 (2: houtbouw)
Aannemer
BAM Wonen deelgebied 1 | Hillen & Roosen deelgebied 2A, 3 en 4
Landschapsontwerp
Flux landscape architecture
Fotografie
Videoheader: 3MP